Een jongen test de dikte van het ijs
op de vijver. Straks held van het
schoolplein of held op natte sokken.
In de zomeravond hunkeren lippen naar
een kus. De rook van wiet kringelt
omhoog. Een lachkick schettert in de rozenhof
tussen stijlvolle huizen.
Ter plekke de tijd teruggespoeld.
Piottewei
Stapvoets waadt het paard door borsthoog
water. Piotte liere kielpe. Van deep nao ondeep.
Van bollig nao bravour. Soldatenleven in naargeestige
kazernes. Totdat op schölkskesaovend de stad wordt veroverd
…harten gestolen.
…huwelijken gesloten.
…huzarenkinderen geboren.
Na een eeuw verstomt het gebries en gehinnik.
De trompet die reveille blaast. De stilte ontstelt de stad.
Herinneringen stollen. Een verbogen straatnaambordje
Huzarenplaats. Parkeergarage Arsenaal. Rafelige filmbeelden
in zwart-wit. Kaarten ooit naar geliefden gestuurd.
Een ragfijn naaldje dat uit vinyl het Huzareleed ophaalt.
En het kunstbehang d’n Huzaar.
Span herres. Op een rol van tien meter komen
ze weer naar hier gegaloppeerd. Met tientallen.
In oogstrelend gala-uniform. Eindelijk, eindelijk thuis
…huzare ware.
…huzare zien.
…huzare blieve.
In Venlo stad met huzaren-genen en O-benen.
D’n Huzaar
Onlangs werd in museum van Bommel van Dam het kunstbehang d’n Huzaar ten doop gehouden. Het is niet zomaar behang, zoals een rolletje Rauhfaser van Bauhaus. Eveneens niet qua prijs. Een gang behangen met d’n Huzaar is nogal begrotelijk.
Kunstenaar Peter Hoijmakers uit Belfeld vervaardigde in 2014 tegen de zijgevel van Museum van Bommel van Dam een muurschildering met als repeterend motief een huzaar te paard in galop. Inmiddels zijn horecaonderneming Mout en brouwerij De Klep in het pand gevestigd. De schildering werd deels opgeofferd ten faveure van ramen. Wat restte is overgeschilderd. Eeuwig zonde, maar het patroon is nu teruggebracht op het behang D’n Huzaar.
Tussen 1816 en 1913 waren in Venlo de huzaren gelegerd. De kazernegebouwen stonden op het terrein van een voormalig klooster van minderbroeders. Nu is hier de wijk het Rosarium. De huzaren hielden vaak oefeningen op de Grote en Kleine Heide. Een stoet van zo’n honderdvijftig militairen te paard vertrok vanuit de stad om enkele uren later weer terug te keren. Het was een indrukwekkend schouwspel. Vooral het muziekkorps dat altijd meetrok, viel in de smaak. Het bestond uit topmusici. Het ensemble speelde vaak in Venlose etablissementen, waaronder Central en het National. Op zomeravonden werden buitenconcerten gegeven.
De huzaren drukten hun stempel op Venlo. Het uitgaansleven werd voor een deel door de militairen beheerst. Woensdagavond was hun belangrijkste uitgaansavond. In Venlo stond die bekend als schölkskesaovend. De meisjes en jonge vrouwen die ook uitgingen, droegen op deze avond over hun kleding een smetteloze, gesteven schort die tot op de schoenen reikte. Een schort is in het dialect een scholk, vandaar schölkskesaovend. Hét huzarenetablissement was café de Razzel-Dazzel aan de Steenstraat. Liefdes bloeiden op, huwelijken werden gesloten en huzarenkinderen kwamen ter wereld. Zodoende werd Venlo een stad met huzaren-genen.
Aan de aanwezigheid van de huzaren in de stad kwam in 1913 een einde. De gemeente had grond nodig voor woningbouw. Het regiment vertrok naar de nieuwe garnizoensstad Tilburg. Op het terrein van de voormalige huzarenkazerne verrees het Rosarium, een architectonisch interessante wijk in de binnenstad.
Als Stadsdichter zocht ik naar herinneringen aan de roemruchte huzaren van Venlo. Bij de Jongerenkerk is een verbogen straatnaambordje Huzarenplaats. Parkeergarage Arsenaal is een verwijzing naar het Arsenaal, een monumentaal gebouw dat op het kazerneterrein heeft gestaan. Het meest in het oog springend is echter het Rosarium, het park welteverstaan. Die plek werd ten tijde van de huzaren de Piottewei genoemd. De vijver in het park is een restant van het bad van de huzaren. Lichtingen soldaten werden er onderwezen in de zwemkust. Het bad had een ondiep en een diep gedeelte. Een deel ervan was bestemd voor de paarden. Ze leerden er om door water te waden.
De conclusie van onze expeditie? Venlo is een stad met huzaren-genen en O-benen. Want die krijg je vanzelf als je iedere dag paardrijdt.
Over de schrijver
Sef Derkx
Ernaar gevraagd, noemt Sef Derkx zichzelf soms hartstochtelijk Venlonaar. Hij schrijft over geschiedenis en cultuur en vertelt erover in lezingen en voorstellingen. Al meer dan een kwart eeuw is hij stadscolumnist. Zijn Waerse Wandelinge door de binnenstad van Venlo zijn een begrip. Op 25 januari 2023 werd bekendgemaakt dat Sef dit jaar als stadsdichter de stad Venlo probeert te vangen in poëzie.