Solo tentoonstelling Toon Berghahn

Verbeelding van binnenuit, verwachting van buitenaf

Een rechthoekige villa op palen die zich nestelt tegen een heuvel. Een spiegelend binnenzwembad met vrij uitzicht op het groen. Een ruim bemeten bibliotheek met comfortabele zetel.

De gebouwen en interieurs op de schilderijen van Toon Berghahn stralen rijkdom en status uit. Ze zijn een spiegel van de bewoners die blijkbaar net even het beeld zijn uitgelopen. En ze spiegelen een wereld voor waar wij, de kijkers, onze verlangens en dromen op projecteren.

Ze zijn gebaseerd op foto’s van – bij voorkeur – modernistische architectuur die de kunstenaar zelf heeft gemaakt of gevonden heeft op internet. Het zijn geen letterlijke kopieën maar interpretaties, echo’s van een herkenbare vormentaal die over zijn hoogtepunt heen is. Wat overblijft is een soort filmset waar cast en crew zijn weggelopen maar het licht nog aan is. Bij gebrek aan actie vult ons brein het beeld aan met herinneringen en associaties.

De hoekige ‘woonmachines’ hebben iets ongenaakbaars en ogen licht unheimisch. Ze staan in de weelderige landschappen die Berghahn in het begin van zijn carrière de hoofdrol liet spelen. Gaandeweg zijn die naar de coulissen verdreven en tot inbedding verworden. De organische natuur is uitgevoerd in dik aangebrachte verf, is een beetje opstandig en laat zich niet temmen, maar legt het toch af tegen de geometrie van de door mensenhanden gemaakte architectuur die Berghahn met een bijna onpersoonlijk gladde penseelstreek op het paneel heeft gezet.

In Berghahns recente werken zijn regelmatig gekleurde panelen te zien, net als in zijn vroegste schilderijen met modernistische bouwwerken. Dat waren toen paviljoens en de panelen deden denken aan monochrome schilderijen. Nu neigen ze meer naar banieren of vlaggen en geplaatst op de gevel verandert hun functie al helemaal. Maar hun kleurstelling is absoluut schilderkunstig. Het tere geel, mossig groen, maagdelijk blauw, gedempt lila en wijkend roze verwijzen naar het pallet van de Prerafaëlieten – maar dan gevat in het hoekige vocabulaire van de modernisten.

Net als deze 19de-eeuwse kunstenaars die wilden terugkeren naar de eenvoud van voor Renaissance-vernieuwer Rafaël streeft Berghahn een maximum aan realisme na. Als hem dat niet genoeg lukt met alleen verf dan schrikt hij er niet voor terug een driedimensionaal element toe te voegen. Met een latje langs een balkon of muur geeft hij de voorstelling extra diepte en schaduw. De geschilderde illusie wordt zo ruimtelijke werkelijkheid die op het eerste gezicht levensecht lijkt maar bij nadere bestudering toch weer een constructie is. Ook in dat opzicht balanceert Berghahn op de scheidslijn tussen verbeelding van binnenuit en verwachting van buitenaf.

tekst Edo Dijksterhuis

Let op, de galerie is gesloten op 23, 24, 25 mei en op 31 mei & 1 juni